Verzuimoorzaken: iedere generatie zijn eigen uitdaging

Een griep, verkoudheid of psychische klachten. Werknemers melden zich om allerlei redenen ziek. Vaak met verzuimklachten waarvan je niet direct denkt dat ze leeftijdsgebonden zijn. Maar is dat ook echt zo? Of zijn er toch typische verzuimoorzaken per generatie? Het antwoord luidt: ja, elke generatie kent ook eigen uitdagingen. We vertellen je hier welke dat zijn. En wat je als werkgever kunt doen om generatiegerelateerd verzuim te verminderen.

Loop een willekeurig bedrijf binnen en de kans is groot dat je werknemers van meerdere generaties hun werk ziet doen. Van fitte vijftigers, ambitieuze dertigers tot digitaal vaardige twintigers aan het begin van hun carrière. Hoe zit dat bij jouw organisatie? En hoe ga jij als werkgever binnen je vitaliteitsbeleid om met andere wensen en uitdagingen per generatie?

Ziekteverzuim per leeftijdscategorie

Eerst de feiten. Als je het grotere plaatje in de Nationale Arbeidsomstandigheden Enquête (NEA) 2021 bekijkt, neemt het ziekteverzuim toe met de leeftijd. Zo is het verzuimpercentage van jonge werknemers (25 tot en met 34 jaar) in 2021 gemiddeld 4,2%. Terwijl de leeftijdsgroep 55-64 jaar dat jaar het hoogste percentage noteert met gemiddeld 6,6%. De andere leeftijdscategorieën zitten daartussenin: 35-44 jaar met 4,3% en 45-54 jaar met 4,9%.

Maar ligt die stijging puur aan het ouder worden van je werknemers, of ligt dat toch wat genuanceerder? We zoomen dieper in op de vier leeftijdscategorieën.

Young professionals (25-34 jaar): vooral psychisch verzuim

Deze groep werknemers is net gestart op de arbeidsmarkt en zit vol ambitie. De kenmerken van young professionals verschillen sterk van de oudere generaties. Zo hechten ze veel waarde aan persoonlijke ontwikkeling en zijn hun grenzen tussen werk en privé vervaagd. Ook zijn ze digitaal vaardig, staan ze altijd ‘aan’ en willen ze het allerbeste uit zichzelf halen.

Psychisch verzuim voorkomen begint met het herkennen van signalen.

Die gedrevenheid heeft een keerzijde, want daarmee leggen ze zichzelf ook extra mentale druk op. Young professionals verzuimen om die reden dan ook vaak vanwege psychische klachten, overspannenheid of burn-out. In 2021 was dit, na griep of verkoudheid, voor 7,9% van de werknemers uit deze groep zelfs de belangrijkste reden voor verzuim, aldus de NEA.

Daartegenover staan weinig ziekmeldingen door fysieke klachten aan het bewegingsapparaat. Slechts 3,1% van de werknemers uit deze groep meldde zich in 2021 ziek met rugklachten, en 2,1% met klachten aan nek, schouders, armen, polsen en/of handen.

Hoe je als werkgever psychisch verzuim vermindert?

Dat begint met het herkennen van stresssignalen bij je (jonge) werknemer, zoals vermoeidheid, minder goed functioneren of een gedragsverandering. Zodra je dat ziet, kom in actie. Ga in een veilige sfeer het gesprek aan, en vraag of er misschien iets aan de hand is.

Investeer tijd in één-op-één-contact met jonge werknemers.

Een andere manier om psychisch verzuim te verminderen, is het bevorderen van werkplezier en -geluk. Als werknemers het naar hun zin hebben, presteren ze beter en kunnen ze meer aan. Daarnaast het is verstandig te zorgen voor een gezonde werkdruk. De werkdruk is te hoog als de eisen die jij als werkgever aan het werk stelt niet in balans zijn met wat de medewerker aankan. Let daar dus goed op. Vraag aan je werknemer of zijn of haar taak ook echt te doen is, of de opdracht haalbaar. En doe zeker wat met het antwoord dat je krijgt.

Uit meerdere onderzoeken blijkt verder dat empathisch leiderschap bij (jonge) werknemers energie oplevert. Investeren in één-op-één-contact is hierbij erg belangrijk. Door jezelf als werkgever te verplaatsen in de belevingswereld en doelen van je werknemers, creëer je een band met hen. Daardoor voelen ze zich gezien, begrepen en serieus genomen. Er ontstaat zo een veilige werkomgeving die uitnodigt om (mentale) problemen eerder aan te kaarten.

Bied daarnaast ondersteuning om de balans te bewaren tussen werk en privé. Bijvoorbeeld met een cursus timemanagement. Of stimuleer het uitschakelen van de (werk)telefoon in de vrije tijd. Ook dat draagt bij aan het voorkomen of verminderen van psychisch verzuim.

Pre-Midlifers (35-44 jaar): van darmklachten tot levensloopstress

De werknemers uit deze generatie zijn al verder in hun carrière. Ze hebben waarschijnlijk al promotie gemaakt of functiewisselingen gehad. Veel van hen zitten in het ‘spitsuur’ van hun leven met (jonge) kinderen en ook toenemende (financiële) verantwoordelijkheden. Deze groep werknemers behoort tot de millennials en is opgegroeid in een tijdperk vol technologische vooruitgang. Denk aan het internet, smartphones en social media.

Met welke verzuimoorzaken deze groep te maken heeft? Uit de NEA blijkt opvallend genoeg dat deze leeftijdscategorie meer buik-, maag- en darmklachten ervaart dan andere generaties. In de leeftijdsgroep 35-44 jaar was dit voor 6% van de respondenten reden om in 2021 te verzuimen, meldt de NEA. Volgens de Maag Lever Darm Stichting heeft een kwart

Maar het meest in het oog springend: psychische klachten, overspannenheid en burn-out zijn ook voor deze leeftijdsgroep met 7,6% de belangrijkste verzuimoorzaak - weer na verzuim door griep of verkoudheid. Een mogelijke verklaring voor dit grote aandeel aan psychisch verzuim is de confrontatie van deze groep met zogeheten levensloopstress.

Levensloopstress is stress en spanning die ontstaat door ziekte of overlijden van dierbaren, een scheiding, verhuizing, ontslag, zwangerschap of problemen in de opvoeding van kinderen. Financiële zorgen kunnen deze stress dan nog eens versterken.

Hoe je als werkgever kunt helpen bij levensloopstress?

Als je veel ballen in de lucht moet (en wil) houden, kan het lastig zijn om te bepalen waar de prioriteiten liggen. Of om ‘nee’ te zeggen. Het loont daarom om als werkgever te investeren in cursussen en coaching op het gebied van timemanagement, mindfulness en assertiviteit. Soms helpt het ook als je je werknemer de mogelijkheid biedt tijdelijk minder uren te werken.

Spelen er financiële problemen bij je werknemer? Ook dan kun je support bieden. Plaats bijvoorbeeld op het intranet een berichtje: ‘Heb je geldzorgen? Weet dat we graag met je meedenken.’ Overigens beperkt verzuim door financiële stress zich niet alleen tot deze groep. Al je werknemers kunnen hiermee te maken krijgen.

45-plussers (45-54 jaar): de overgang en fysieke klachten

De werknemers uit deze groep zijn de kinderen van de protestgeneratie uit de jaren zestig. Ze zijn opgegroeid met het idee dat alles mogelijk is; ze kregen veel vrijheid om zelf keuzes te maken. Levensgeluk is het hoogste doel. En daarvoor komt in deze levensfase ook steeds meer ruimte. De kinderen zijn vaak al (bijna) het huis uit en de plek in de organisatie is voor de meeste werknemers ondertussen ook helder. Het leven komt in een rustiger vaarwater.

Of toch niet? Want met 6,5% is het psychisch verzuim nog steeds relatief hoog. Ook hier kan levensloopstress van invloed zijn. Daarnaast neemt onder deze groep werknemers verzuim met een fysieke oorzaak toe.

Klachten aan bewegingsapparaat twee keer zo hoog als bij twintigers.

Zo was het verzuim door klachten aan het bewegingsapparaat bij 45-plussers in 2021 twee keer zo hoog als bij de groep 25-34 jaar: rugklachten zijn bij 6,5% van hen de reden van verzuim; klachten aan nek, schouders, armen, polsen en/of handen bij 4,7%. Ook steken hart- en vaatziekten in deze levensfase vaker de kop op. Daar kreeg 1,1% van de werknemers uit deze leeftijdscategorie in 2021 mee te maken.

Overgangsklachten

Gemiddeld krijgen vrouwen rond hun vijftigste levensjaar te maken met de overgang. Sommigen hebben weinig klachten, al blijkt uit onderzoek dat meer dan de helft van de werkende vrouwen beperkingen ervaart door de overgang. Veelvoorkomende klachten zijn opvliegers, slecht slapen, stemmingswisselingen en concentratieproblemen. Ook komen spier- en gewrichtsklachten voor. Ook daar kun je als werkgever extra oog voor hebben.

Hoe je als werkgever fysieke klachten helpt te voorkomen?

Voor deze leeftijdsgroep gelden dezelfde preventietips als voor de eerdere besproken generaties. Wel is het dus van belang om bij 45-plussers extra alert te zijn op fysieke klachten.

Laat een arbodeskundige bij deze generatie zeker controleren of het bureaumeubilair goed is afgesteld – al kun je daar niet vroeg genoeg mee beginnen natuurlijk! Daarnaast is het stimuleren van voldoende beweging tijdens werktijd, het tijdig nemen van pauzes en het aanbieden van stoelmassages bij deze groep geen overbodige luxe. Zo verminder of voorkom je als werkgever fysieke klachten door bijvoorbeeld een slechte zithouding.

Hoe ouder de werknemer, hoe belangrijker de aandacht voor fysiek verzuim.

Wil je extra ondersteuning bieden aan vrouwelijke werknemers in de overgang? Toon begrip voor hun klachten, creëer veiligheid en openheid om erover te praten. Je betrokkenheid helpt. Vind je het lastig om hier als werkgever over in gesprek te gaan? Je arbodienst biedt vaak ondersteuning bij het bespreekbaar maken van overgangsklachten op de werkvloer.

55-plussers (55-64 jaar): langdurig(er) verzuim en hart- en vaatziekten

De oudste werknemers op de werkvloer maken deel uit van generatie X, ook wel de verloren generatie genoemd. Omdat ze te maken hadden met een hoge jeugdwerkloosheid. Wat deze generatie typeert? Ze zijn praktisch, zelfredzaam en hebben een no-nonsense mentaliteit. Ze zijn inmiddels op hun pootjes terechtgekomen en hebben veel kennis en ervaring in huis.

Hun no-nonsense mentaliteit komt ook naar voren in de verzuimcijfers: slechts 40,9% van de werknemers in deze leeftijdsgroep meldde zich in 2021 ziek. In de groep van 25-34 jaar deed de helft dat (50,3%) in 2021. Maar wat waren de verzuimredenen bij 55-plussers? Rugklachten waren goed voor 6,9% van de ziekmeldingen. Klachten aan nek, schouders, armen, polsen en/of handen voor 5,4%. Het verzuim vanwege hart- en vaatziekten was voor 3% een verzuimreden, en stijgt dus zeker met de leeftijd. Het goede nieuws: het aandeel verzuim door psychische klachten is onder 55-plussers met 6,1% het laagst van de in dit artikel besproken generaties.

Wie beter naar de cijfers kijkt, ziet ook dat deze leeftijdsgroep langduriger verzuimt. Volgens de NEA 2021 ligt de verzuimduur bij 55-plussers gemiddeld op 12 dagen. Dat is ruim drie dagen langer dan de groep 35-44 jaar (8,9 dagen) en zelfs ruim vier dagen langer dan de dertigers (gemiddeld 7,6 dagen) en de twintigers (7,5 dagen).

Hoe zorg je als werkgever dat oudere werknemers inzetbaar blijven?

Van de kostbare kennis en ervaring die oudere werknemers meebrengen wil je als werkgever natuurlijk zo lang mogelijk genieten. Het is daarom van belang erop te letten dat de werkbelasting aansluit op wat de oudere werknemer aankan. Als het werk te zwaar wordt, kun je de werkinhoud aanpassen. Bijvoorbeeld met taakroulatie. Ook kun je hulpmiddelen inzetten die de fysieke belasting verminderen. Zo kun je mogelijk verzuim voorkomen.

Alles komt samen in een goed vitaliteitsbeleid

Welke ideeën je ook hebt om elke leeftijdsgroep gezond aan het werk te houden, alles komt samen in je vitaliteitsbeleid. Hierin omschrijf je je korte- en langetermijndoelen op het gebied van verzuim en vitaliteit. Koppel daar vervolgens concrete acties en doelen aan, waarbij je ook rekening houdt met de genoemde generatieverschillen. Alles weten over hoe je een goed vitaliteitsbeleid opzet? Lees dan deze uitgebreide checklist voor vitale werknemers.