Empathisch leiderschap: alle antwoorden op je vragen

Een goede leider is empathisch. En kan zich dus goed inleven in de gevoelens van werknemers. Volgens de Empathy Index van Harvard zijn bedrijven die hoog scoren op empathie ook het meest succesvol. Maar hoe doe je dat eigenlijk, empathisch leidinggeven? En kun je ook té empathisch zijn? Negen vragen en antwoorden over empathisch leiderschap.

1. Wat is empathie?

Het begrip empathie is afgeleid van het Griekse woord ‘em-patheia’. Letterlijk betekent dat ‘in gevoel’. Empathie is het vermogen om je in te kunnen leven in een ander. Je voelt met iemand mee en verplaatst je in zijn of haar perspectief. Hoe is het om jouw leven te hebben?

Volgens de Amerikaanse psychologen Daniel Goleman en Paul Ekman bestaat empathie uit drie hoofdingrediënten:
• Emotionele empathie: het waarnemen van en meevoelen met de emoties van de ander;
• Cognitieve empathie: het nadenken over en begrijpen van de emoties van de ander;
• Empathische zorg: het verlangen dat de ander zich beter gaat voelen en de neiging te helpen.

2. Waarom doen empathische leiders het beter?

Empathie is cruciaal als je een band wil creëren met je werknemers. Als je je inleeft in je werknemers, voelen ze zich gezien, begrepen en serieus genomen. Het schept vertrouwen. Daardoor voelen je werknemers zich ook meer betrokken bij je bedrijf en zijn ze gemotiveerder. Op de lange termijn leidt empathie dan ook tot betere resultaten, blijkt uit meerdere onderzoeken.

Tip: investeer tijd in één-op-één contact met je werknemers.

Ook verkleint empathie de kans op een conflict, omdat je elkaar sneller en beter begrijpt. Bovendien voelen werknemers zich veiliger als je empathie toont. Daardoor kaarten ze (mentale) problemen eerder aan. En dat leidt op den duur weer tot minder ziekteverzuim.

3. Wat zijn andere voordelen van empathisch leiderschap?

Als werknemers zich meer verbonden met je voelen, zullen ze langer bij je blijven werken. Best handig in deze krappe arbeidsmarkt. Uit onderzoek van TrainTool blijkt dat vooral jongere werknemers veel waarde hechten aan empathie en verbinding op de werkvloer. Aan iemand die oprecht geïnteresseerd is en regelmatig vraagt hoe het met ze gaat .

Als je werknemers zich gesteund voelen op hun werk, blijven ze waarschijnlijk langer met plezier voor je werken.

Fijne werksfeer

Bovendien werkt empathie besmettelijk. Als werknemers zien dat er veel waarde aan empathie wordt gehecht in de organisatie, zullen ze ook moeite doen om zelf empathisch te zijn. Dat zorgt voor een veilige en prettige werksfeer, waarin iedereen zich goed kan ontwikkelen.

Daarnaast levert empathisch leiderschap niet alleen voordelen op voor je werknemers, maar óók voor jezelf. Volgens onderzoek van empathie-expert Jamil Zaki (Stanford University) zorgt empathie er namelijk voor dat je minder stress ervaart en meer geluk.

4. Hoe weet je of je empathisch bent?

Het kan zijn dat je jezelf een heel empathische werkgever vindt, maar dat je werknemers dat niet zo ervaren. Stel jezelf daarom kritische vragen. Voel je vooral mee met de werknemers die op jou lijken? Of probeer je je ook in te leven in de mensen die een heel ander leven hebben dan jij? Leuke tip: je kunt je empathie ook testen, bijvoorbeeld met deze (Engelstalige) quiz.

5. Kun je empathisch leiderschap aanleren?

Ja, voor een deel. Onze empathische vermogens zijn aangeboren, maar kunnen wel kleiner of groter worden door oefening, zegt expert Zaki. En door de ervaringen die we opdoen.

6. Hoe vergroot je je empathisch vermogen?

Investeer tijd in één-op-één contact met je werknemers. Toon oprechte interesse, stel open vragen en vraag door. Soms is empathie ook een kwestie van niets doen of zeggen. Zo geef je je werknemer de ruimte zijn of haar verhaal te vertellen.

Wat verder helpt? Gevoelens of behoeften opmerken bij je medewerker, zoeken naar wat je herkent van jezelf, maar niet alles op jezelf betrekken. En is je werknemer ziek? Stuur dan wél een persoonlijk berichtje, maar val hem of haar niet lastig met werkgerelateerde zaken.

Oók buiten je werk kun je oefenen met empathie tonen. Bijvoorbeeld door vriendschappen te sluiten met mensen die een andere achtergrond hebben dan jij. Of door veel te reizen, boeken te lezen en films te kijken. Zo kom je in aanraking met verschillende perspectieven.

7. En wat moet je juist niet doen als je een empathisch leider wil zijn?

Probeer niet te snel te oordelen over een ander. Ook al ben je het niet eens met de keuze van je werknemer of zou je een taak zelf heel anders aanpakken. Empathisch leiderschap gaat er juist om dat je je verplaatst in je werknemer.

Bagatelliseren of verergeren

Andere voorbeelden van een gebrek aan empathie op de werkvloer: de situatie bagatelliseren of juist erger maken, je werknemer onderwerpen aan een kruisverhoor of een grapje maken als hij of zij iets vervelends heeft meegemaakt. Ook ongevraagd advies kun je beter voor je houden. Denk aan een opmerking als: “Weet je wat jij zou moeten doen…?”

8. Wie is een goed voorbeeld van een empathisch leider?

Een vaak genoemd voorbeeld van een empathisch leider is Jacinda Ardern, de premier van Nieuw-Zeeland. Zij kreeg veel lof voor haar bezoek aan Christchurch een dag na de terroristische aanslagen op twee moskeeën in 2019. Ze was gekleed in het zwart, had een hoofddoek om en toonde diep medeleven met de families van de slachtoffers. Empathisch leiderschap in optima forma.

9. Kun je ook té empathisch zijn?

Ja, dat kan. Empathie-expert Jamil Zaki heeft onderzoek gedaan naar empathie bij zorgmedewerkers. Wat bleek? Zorgprofessionals die te veel meeleven met hun patiënten, lopen meer risico op een burn-out, depressie of trauma.

Ook leidinggevenden die te empathisch zijn, kunnen op den duur hun werk niet meer goed doen. Ze voelen zich verantwoordelijk voor de gevoelens van hun werknemers en nemen hun emoties zelfs over. Dat is ook weer niet de bedoeling. Om beslissingen te nemen, moet je als leidinggevende het grote geheel blijven zien. Dat betekent dat je af en toe wat afstand moet nemen. Empathisch leiderschap is dus vooral een kwestie van de goede balans vinden.