Wat verandert er als je kind 18 jaar oud wordt?

Je kind wordt 18 jaar. Een belangrijk moment. Vanaf deze leeftijd is je kind voor de wet volwassen én financieel verantwoordelijk. Wat betekent dat in de praktijk? En hoe bereid je je kind daarop voor? Dat vertelt Karin Radstaak, communicatieadviseur bij het Nibud.

Financieel verantwoordelijk

Kinderen zijn vanaf 18 jaar financieel verantwoordelijk. “Zonder jouw toestemming kan je kind nu altijd financiële beslissingen nemen”, legt Karin uit. “Je kind kan bijvoorbeeld zelfstandig contracten en abonnementen afsluiten. Of een lening aangaan voor een dure aankoop.” Als ouder kun je die beslissingen niet terugdraaien.

Financieel onafhankelijk

Toch is je kind pas vanaf 21 jaar financieel onafhankelijk. Tot die tijd heb je als ouder een onderhoudsplicht. Dat betekent dat je verplicht bent je kind financieel te ondersteunen in de kosten van studie en levensonderhoud. Denk aan kleding, voeding, scholing, medische hulp en een dak boven het hoofd.

“Maak op tijd afspraken over de manier waarop jullie dit invullen”, adviseert Karin. “Spreek bijvoorbeeld af of je meebetaalt aan de studie. En zo ja, hoeveel.”

Dingen om aan te denken als je kind 18 wordt

Naast het maken van afspraken, moet je ook veel regelen als je kind 18 wordt. Denk aan:

• DigiD aanvragen (als je kind die nog niet heeft)
• Eigen zorgverzekering afsluiten
• Zelf zorgtoeslag aanvragen
• Verzekeringen regelen
• Tegemoetkoming scholieren aanvragen (als dat nodig is)
• Kinderalimentatie aanpassen (bij gescheiden ouders)

Hoe organiseer je deze regel- en geldzaken?

Dat leggen we uit in de blog 18 jaar, wat moet je regelen. Je vindt er een handige checklist van de Rijksoverheid. En op het Nibud kun je terecht voor Het Geldplan Bijna 18. Dit is praktische online tool die jongeren uitleg geeft over de geldzaken die ze geregeld moeten hebben als ze 18 worden. Zo weet je zeker dat je straks niets over het hoofd ziet.

Wat verandert er voor de ouders als je kind straks 18 is?

Als je kind 18 jaar wordt, veranderen er ook veel dingen voor de ouder(s). Die veranderingen kunnen voor het hele gezin wennen zijn. En ze raken je ook in je portemonnee.

Kinderbijslag en kindgebonden budget stopt

De kinderbijslag stopt, het kindgebonden budget stopt als je daar recht op had ook, maar de onderhoudsplicht van je kind blijft tot het 21e jaar. Er vallen dus inkomsten weg, terwijl de kosten voor je kind vaak alsmaar toenemen. Zeker als hij of zij een opleiding volgt of op kamers gaat.

Lukt het om wat te sparen voor als deze toeslagen wegvallen? Een buffer kan je door deze dure periode helpen. Door tijdig te starten met beleggen voor de studie van je kind kun je hieraan bijdragen.

Eigen zorgverzekering en zorgtoeslag aanvragen

Tot 18 jaar is je kind gratis meeverzekerd op je zorgverzekering. Vanaf 18 jaar is je kind zelf premieplichtig. Dan geldt het verplicht eigen risico en moet je kind zelf de zorgverzekering afsluiten. Meestal is de basisverzekering voldoende. Ook heeft je kind recht op zorgtoeslag, zelfs als jij de premie betaalt.

Andere verzekeringen

Zolang je kind thuis woont of voor studie uitwonend is, is je kind meestal nog meeverzekerd op de aansprakelijkheidsverzekering. Je moet dan wel een dekking hebben waarbij je kinderen zijn meeverzekerd. Ook als ze voor studie uitwonend zijn. Check hiervoor de polis. Doe dit ook voor de doorlopende reisverzekering. Voor deze verzekering kan ook een leeftijdsgrens van toepassing zijn voor kinderen.

Heeft je kind zijn rijbewijs gehaald en gaat hij in jouw auto rijden? Hou er rekening mee dat schadevrije jaren persoonsgebonden zijn. Als jij als ouder de verzekeringnemer bent en de auto op jouw naam staat, bouwt je kind zelf geen schadevrije jaren op. Veroorzaakt je kind eventueel een schade dan gaat dit ten koste van de door jou als ouder opgebouwde schadevrije jaren.

En een tip als je kind op kamers gaat: een eigen inboedelverzekering is verstandig.

Gevolgen huurtoeslag

Iets om op te letten als je kind werkt, is je huurtoeslag. De Belastingdienst telt zijn of haar inkomen namelijk mee voor het berekenen van je huurtoeslag. Voor de eerste € 5.970,- (2024) geldt een vrijstelling. Verdient je kind jaarlijks meer, dan krijg je mogelijk minder huurtoeslag.

Voor gescheiden ouders

Voor de alleenstaande ouder verandert een aantal zaken in het bijzonder. Zo stopt met het kindgebonden budget ook de speciale aanvulling voor alleenstaande ouders zonder toeslagpartner. Heb je nu recht op deze zogenaamde alleenstaande ouderkop? Hou er dan rekening mee dat ook deze inkomsten wegvallen als je kind 18 wordt.

Kinderalimentatie

Kinderalimentatie loopt meestal door als je kind 18 wordt. Ouders blijven dus bijdragen in het levensonderhoud van het kind. Alleen betaal je de alimentatie vanaf dan rechtstreeks aan je kind. De hoogte van de alimentatie blijft in principe hetzelfde. Bijbaantjes of studiefinanciering hebben geen invloed op het bedrag.

Hoe bereid je kinderen voor op het moment dat ze 18 worden?

Leer je kind omgaan met een eigen bankrekening

Een eigen bankrekening heeft je kind misschien al. Als je kind 18 wordt, zet de bank de jongerenrekening meestal om in een ‘gewone' betaalrekening of studentenrekening.

“Om schulden te voorkomen, is het belangrijk dat je je kind op tijd leert omgaan met geld”, zegt Karin. “Bijvoorbeeld door je kind zakgeld en kleedgeld te geven. Of een eigen rekening voor ze te openen.” Dat kan volgens haar al vanaf een jaar of 10.

“Wil je kind graag iets hebben? Kijk dan maandelijks samen naar de afschriften. Hoeveel staat er op de bankrekening? En hoe lang duurt het nog voordat je kind het spaardoel heeft bereikt?''

Zet de studiekosten op een rij

Een andere belangrijke verandering als kinderen 18 worden? Ze gaan misschien studeren. Dan is het verstandig alvast studiefinanciering aan te vragen, als dat nodig is. En een eventuele aanvullende beurs.

Bij de studie komen een hoop kosten kijken. Denk aan collegegeld, studieboeken of vervoer. Gaat je kind op kamers? Dan moet je kind ook huur, energiekosten en boodschappen betalen.

Gemiddeld kost op jezelf wonen zo'n € 1.200,- per maand. Maak daarom alvast een plan voor de studiekosten. Hoe gaat je kind die betalen? Je kind kan bijvoorbeeld een bijbaan nemen. Karin: “Zo leren ze te sparen voor de toekomst. Ook krijgen ze ervaring met andere financiële zaken, zoals belasting terugvragen en arbeidscontracten invullen.”

Tegemoetkoming scholieren voor schoolkosten

Kinderen op de middelbare school kunnen een ‘tegemoetkoming scholieren’ krijgen. Deze tegemoetkoming bestaat uit een basistoelage en een aanvullende toelage. Beide zijn een gift. DUO adviseert de aanvullende toelage altijd aan te vragen. Zo weet je zeker dat je kind geen inkomsten misloopt. Ook krijgt je kind meer geld als het uitwonend is. De tegemoetkoming scholieren wordt maandelijks uitbetaald vanaf het kwartaal na de achttiende verjaardag.

Maak kostgeld bespreekbaar

Niet iedere student gaat meteen op kamers. Steeds meer jongeren blijven lang thuis wonen, volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dan is het een idee kostgeld van je kind te vragen. Dat is een vergoeding voor woonlasten, boodschappen en andere huishoudelijke zaken.

“Door kostgeld te vragen, laat je je kind inzien wat alles kost”, zegt Karin. “Niet alleen huur, maar ook gas, water, licht en internet kosten geld. Het kan lastig zijn dit bespreekbaar te maken.” Een tip van Karin: “Wees vooral transparant. Leg uit waarom je kostgeld vraagt en waarvoor precies.”

Een standaardbedrag voor kostgeld is er volgens Karin niet. “Je kunt kijken naar het geld dat je kind heeft en wat je als ouder(s) hebt. En dan met percentages werken. Je kunt ook rekening houden met het aantal dagen dat je kind thuis is.”

Het beste moment om het gesprek over kostgeld te beginnen? “Meteen nadat de keuze is gemaakt: blijft je kind thuis wonen of niet?”, antwoordt Karin beslist. “Stel het niet uit.”

Luister naar je kind

Wat je ook beter niet kunt doen, volgens Karin? “Zwicht niet voor je kind om ruzie te voorkomen. Nee is nee. Maar luister wel goed. Klaagt je kind dat ouders van vrienden meer studiekosten betalen? Wuif dat argument dan niet zomaar weg. Neem aandacht voor je kind en wees eerlijk. Kinderen hebben het snel door als je liegt. Zeg het dus ook als het je simpelweg niet lukt om bij te dragen aan huur of opleiding.”

Straf fouten niet af

Duurt het nog wel even voordat je kind zijn of haar achttiende verjaardag viert? Dan heeft Karin nog een belangrijke boodschap: “Fouten maken mag. Van impulsieve aankopen die kinderen beter niet had kunnen doen, leren ze juist. Dan hebben ze dat voor hun 18e al eens meegemaakt.”

Pot je kind al het geld op? Dat is ook niet per se goed. “Je kind moet wel weten hoe het is om geld uit te geven. Dat moet in de toekomst ook.” En laat je kind vrij om keuzes te maken die niet altijd de jouwe zijn. “Ook daar leert hij of zij van.”