Beter slapen: zo kun jij daar als werkgever aan bijdragen

Een werknemer die slecht slaapt: veel werkgevers vinden het een privézaak. Maar is dat wel zo? Volgens slaapexpert Irma Leijten heeft slecht slapen een grote invloed op het werk. Gelukkig kun jij een rol spelen bij het verbeteren van de slaap van je werknemers. Irma vertelt hoe. “Om goed te slapen, moeten je werknemers niet méér, maar juist minder doen.

We doen het al ons hele leven, maar de laatste jaren is het een hot topic: slapen. Een goede nachtrust is van cruciaal belang voor de vitaliteit van je werknemers. Slapen je werknemers slecht? Dan kan dat leiden tot een lagere productiviteit, meer ongevallen en langdurig verzuim. Dat blijkt ook uit cijfers van ArboNed. Uit de Gezondheidsenquête van het CBS blijkt dat bijna een kwart van de Nederlanders slaapproblemen heeft. Irma Leijten begeleidt al jaren mensen met stressklachten en heeft van slaap haar expertise gemaakt.

Heeft slaap zoveel invloed op het werk?

“Heel veel. Slecht slapen kan meteen invloed hebben op de stemming van je werknemers, op hun geduld en concentratie. Ze kunnen minder snel switchen van taak en maken minder af. Ook zijn ze een minder leuke collega. Verder vergroot slecht slapen de kans op fouten. Daardoor komen werknemers vaak in een negatieve spiraal: ze maken zich zorgen om hun productiviteit en slapen daar weer slecht van.

Je herkent een slechte slaper aan een verandering in stemming of gedrag.

Op de lange termijn leidt slapeloosheid tot problemen met lichaamsgewicht en gezondheid. Denk aan hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en burn-outs. Die fysieke en mentale klachten hebben allemaal invloed op de duurzame inzetbaarheid van je mensen.”

Maakt het daarbij uit wat voor werk je doet?

“Als je werk doet dat je leuk vindt, krijg je daar energie van. Dan kun je langer doorgaan, ook al slaap je minder. Verder maken onregelmatige diensten slapen moeilijker. Net als een slechte sfeer op het werk en een hoge werkdruk.”

Hoe herken je een werknemer die slecht slaapt?

“Aan een verandering in hun gedrag of stemming, bijvoorbeeld. Is iemand sneller geïrriteerd dan normaal? Of stiller? Reageert je werknemer gehaast? Ziet hij of zij er vermoeid uit? Of merk je ineens foutjes die je niet gewend bent? Dat zijn allemaal signalen die erop wijzen dat iemand slecht slaapt. Iemand kan ook ineens heel hard gaan werken of juist taken wegduwen.”

Dat zou ook op stress kunnen duiden, toch?

“Dat klopt. De symptomen van stress en slecht slapen zijn vergelijkbaar. Het hangt vaak ook samen. Stress heeft invloed op je slaap, en andersom. Maar het is goed om naast stress ook te denken aan slaap als je je zorgen maakt om je werknemer.”

Zijn er nog hulpmiddelen om slechte slapers te herkennen?

“Zeker. Denk aan slaaptesten. Op de website van HalloSlaap hebben we bijvoorbeeld een slaapscan. Dat is een korte, wetenschappelijk onderbouwde test die de ernst van een slaapprobleem in kaart brengt.”

Wat kun je vervolgens doen als je vermoedt dat iemand slecht slaapt?

“Allereerst is het belangrijk om het gesprek aan te gaan. Hoe gaat het? Voelt je werknemer zich fit? En slaapt diegene goed? Daarnaast kun je het onderwerp slaap zelf op de kaart zetten, bijvoorbeeld tijdens een teambespreking. Zo laat je zien dat je slaap belangrijk vindt. En maak je het je werknemers makkelijker er zelf over te beginnen.

Zorg voor een slaapbank, waar werknemers een powernap kunnen doen.

Ook kun je preventief slaaptrainingen aanbieden en het onderwerp opnemen in je Preventief Medisch Onderzoek (PMO).

Denk daarnaast mee met je werknemer. Misschien kun je rustmogelijkheden creëren op kantoor, zoals een stilteruimte. Of een slaapbank waar mensen een powernap kunnen doen. Steeds meer bedrijven bieden dat aan. Denk ook aan flexibele werktijden. Het helpt mensen om te werken op de tijden die het beste bij hen passen. Zo beginnen ochtendmensen liever wat vroeger, en avondmensen wat later.”

Wat als je er niet op tijd bij bent? En je werknemer al serieuze slaapproblemen heeft?

“Dan kun je gerichte slaapcoaching inzetten om je werknemer te helpen naar gezonde slaap. Bij HalloSlaap verzorg ik bijvoorbeeld het SlaapBeter Programma . Samen met de werknemer ga ik op zoek naar de kern van het slaapprobleem. Aan de hand van wetenschappelijke inzichten vertel ik hoe slapen ‘werkt’ en wat je allemaal kunt doen of juist laten om beter te slapen.

Samen maken we een stappenplan. Goed slapen is heel persoonlijk. Er is niet één oplossing die voor iedereen werkt. De werknemer krijgt huiswerk mee om te oefenen. Er is niet altijd meteen resultaat, maar langzaamaan merkt iemand wat wel en niet werkt. Meestal zijn drie tot zes sessies genoeg om beter te slapen.”

Hoe meer je bezig bent met slaap, hoe slechter je waarschijnlijk slaapt.

En welke tips zouden een werknemer dan kunnen helpen?

“Ik werk volgens de ACT-methode. Dat staat voor Acceptance Commitment Therapy. Een vorm van gedragstherapie waarbij je leert de controle los te laten over dingen waar je weinig invloed op hebt.

De ACT-methode komt er in het kort op neer dat je je klachten accepteert en er niet tegen vecht. Dat werkt vaak namelijk averechts. Hoe meer je in je hoofd bezig bent met je slaaproutine, hoe slechter je waarschijnlijk slaapt.

Mensen zijn geneigd allerlei oplossingen te zoeken. Medicijnen te slikken, slaapthee te drinken of zichzelf strenge regels op te leggen. Daarmee maken ze slaap te belangrijk. En vergeten ze wat ze leuk vonden in het leven. Ze moeten juist leren loslaten. Niets doen.”

Dat klinkt best moeilijk.

“Dat is het ook. Daarom probeer ik er via coaching achter te komen wat er in het hoofd van mensen speelt. Wat houdt iemand tegen? Ook maak ik ze bewust van hun gedrag. En we oefenen met helpende gewoontes en gedachten. Piekert iemand over werk? Dan helpt het misschien om te denken: ‘Normaal zou ik nu slapen. Dan zou ik ook niet met werk bezig zijn. Dat komt morgen weer.’

Een slaapritueel kan ook helpen, zoals een aantal keer goed ademhalen of lekker omdraaien. Of focussen op een metafoor, zoals een vallend blaadje. Iets wat iemand rust geeft. En dus die acceptatie: ‘Het is niet fijn dat ik wakker lig, maar het is even niet anders.’ Dat zal niet meteen effect hebben, maar als iemand dat vaak genoeg oefent, gaat het brein dat oppikken.”

Wat kan slechte slapers verder nog helpen?

“Het is goed als je werknemers zich realiseren dat slaap niet alleen ‘s nachts speelt, maar ook overdag. Hun gedrag overdag heeft invloed op hun slaap. Voldoende beweging en daglicht is bijvoorbeeld belangrijk, want dan bouwen ze slaapbehoefte op. Net als vaste eettijden en bedtijden. Ook het inbouwen van korte rust- en herstelmomenten tijdens het werk verbeteren de slaap.”

Waarom is het belangrijk om als werkgever aandacht te geven aan goed slapen?

“Slaap is ons belangrijkste herstelmiddel en onze grootste energieleverancier. Als je op korte termijn slapen aanpakt, dan voorkom je veel problemen op langere termijn. Bovendien zorg je zo dat werknemers hun talenten het beste in kunnen zetten. En daar wordt iedereen blij van.”