Onzekere tijden: hoe gaan pensioenadviseurs daarmee om?

De inflatie is hoog en de rente schommelt sterk. Dat heeft invloed op het werk van pensioenadviseurs. Hoe begeleiden ze deelnemers die met vragen of zorgen zitten? En wat kenmerkt het huidige pensioenlandschap nog meer? Joep Trienekens en Janna Schenk van het Rotterdamse adviesbedrijf Ecclesia EBC geven een inkijkje in hun dagelijkse praktijk. “Inzicht geeft mensen al zoveel rust.”

Van links naar rechts: Joep Trienekens en Janna Schenk van Ecclesia.

Saai, dat is het werk van een financieel adviseur momenteel in ieder geval niet. “De afgelopen jaren zijn er dingen gebeurd die we nooit voor mogelijk hielden”, zegt manager financiële planning Janna. “De stijging van de huizenprijzen, de schommelende hypotheekrente, de krappe arbeidsmarkt, de oorlog in Oekraïne, de torenhoge inflatie. En dan heb ik corona nog niet eens genoemd. Als adviseur houd je er rekening mee dat geld steeds minder waard wordt, maar dat het zo heftig zou zijn… Dat was altijd meer iets voor in de theorieboekjes.”

Vragen veranderen

De adviseurs zien de vragen die ze krijgen veranderen. Veel werknemers maken zich druk om hun financiën. Kom ik nog wel rond? Wat blijft er van mijn pensioen over? En wat als ik ziek word? Werkgevers geven veel geld uit aan arbeidsvoorwaarden, om personeel aan te trekken en te behouden.

“De problemen van nu vragen om een integrale aanpak”, stelt Joep, manager pensioen. “Dat is een van Ecclesia’s belangrijkste speerpunten. Werkgevers alleen nog maar adviseren over een pensioenproduct is echt niet meer van nu. We helpen bij het hele plaatje: dat gaat over alle financiële risico’s van een werkgever, over duurzame inzetbaarheid van werknemers, over goede arbeidsvoorwaarden.”

De afgelopen jaren zijn er dingen gebeurd die we nooit voor mogelijk hielden.

Vaker beslag op loon

Waar het team van Joep (Pensioenen) zich vooral richt op de werkgever, richt de dienstverlening van het team van Janna (Financieel Fit & Vitaal) zich specifiek op de werknemer. Maar ze werken nauw samen, ook met het team Gezondheid & Inkomen. “Werkgevers maken zich zorgen dat werknemers uitvallen vanwege financiële stress”, vertelt Joep. “Ze merken dat werknemers slecht slapen en zich vaker ziek melden met mentale klachten. Ook zien ze het aantal loonbeslagen toenemen.”

Een vraag die veel werkgevers nu bezighoudt: Hoe kunnen we werknemers helpen, nu alles zoveel duurder is geworden? “Veel werkgevers overwegen een eenmalige tegemoetkoming in de stijgende lasten. Ze willen zich niet structureel binden aan hogere kosten. Dat is begrijpelijk, voor veel werkgevers is dit ook een onzekere periode. Tegelijkertijd willen ze wel íets doen. Dan willen ze weten: is één keer € 500,- veel of weinig? Wat doen andere bedrijven in de markt?”

Die ervaringen deelt Joep. Ook informeert hij klanten wat er nog meer mogelijk is. Heeft een werkgever bijvoorbeeld al gedacht aan een tijdelijke verlaging van de werknemersbijdrage in de pensioenregeling, in plaats van een hoger salaris? Een andere optie: de loonsverhoging naar voren halen, naar september in plaats van januari, bijvoorbeeld.

Boodschap uitleggen

Wat de adviseurs werkgevers meegeven: breng zo’n keuze ook echt bij je werknemers. “Zo’n eenmalige uitkering is heel sympathiek”, legt Janna uit. “Maar zorg wel dat je mensen weten waarom je het doet. Vertel dat je je zorgen maakt en graag met ze meedenkt. Werknemers waarderen het als je open en eerlijk bent, en ze meeneemt in je overwegingen.”

Gesprekken met werknemers in financiële nood zijn niet makkelijk. “Sommige situaties zijn schrijnend”, beaamt Janna. “We kunnen mensen geen geld geven. Wat we wel kunnen doen, is inzicht bieden. Kijken naar mogelijke oplossingsrichtingen. Dat geeft mensen al zo veel rust.”

Veel werknemers – en werkgevers – maken zich zorgen over berichten in de media over de financiële markt. Of dat nou gaat om de inflatie, de hypotheekrente of de pensioenwetgeving. “Ze denken dan dat er van alles op ze afkomt, maar dat is lang niet altijd zo”, legt Janna uit. “Met onze gesprekken geven we mensen overzicht en inzicht in hun persoonlijke financiële situatie.”

Netto-inzicht

Ecclesia geeft werknemers in die gesprekken netto-inzicht in hun financiële situatie. Daar is het adviesbedrijf best uniek in, stelt Joep. “Mensen krijgen bij ons te zien wat ze onderaan de streep overhouden. We houden rekening met inflatie, belastingdruk, eventuele toeslagen die stijgen of dalen bij een verandering van inkomen.”

Al blijft inflatie een onzekere factor, zo laat het afgelopen jaar zien. “We kunnen de toekomst inderdaad niet voorspellen”, lacht Janna. “Maar we geven advies op basis van alles wat we nú weten.” Die actuele informatie halen de goed gekwalificeerde adviseurs overal vandaan: werkgeversregelingen- en documenten, pensioenwebsites, vakbladen.

Verder worden regelmatig experts uitgenodigd om kennis te delen op kantoor. Denk aan een actuaris die vertelt over beleggingen, of een jurist over nieuwe regelgeving. Janna: “Dat voelt voor iedereen als feest. We werken hier echt met vakidioten.”

Eerder stoppen met werken

Zelf hoeven ze er niet van overtuigd te worden dat ‘pensioen’ een leuk onderwerp is. Toch blijft het een uitdaging om werknemers er ook warm voor te maken. Joep: “We proberen het altijd persoonlijk te maken. Daar helpt dat netto-inzicht bij. We beginnen het gesprek meestal met: Wat zou je het liefst willen? Heel vaak is het antwoord: eerder stoppen met werken.”

Vervolgens kijken de adviseurs aan welke knoppen ze kunnen draaien. Naast de bekende drie pijlers, hoort daar een ‘vierde pijler’ bij, vindt Joep. “Die bestaat vooral uit hypotheek en spaargeld. Geen klassiek pensioen, wel belangrijk voor je financiële ruimte.”

Mensen realiseren zich beter dat hun financiële situatie snel kan veranderen.

Wensen en doelen

Het is ook goed met werknemers te bespreken wat hun wensen en verwachtingen zijn als ze eerder stoppen met werken. Wat zijn hun doelen? En vinden ze het oké om iets zuiniger te leven?

“Sommige mensen hebben daar geen probleem mee”, vertelt Janna. “Voor andere mensen is dat een no-go. Dan moeten we ze soms teleurstellen. Maar ook dat geeft mensen rust. Dan weten ze in ieder geval waar ze aan toe zijn. Andersom komt ook voor: dat mensen denken dat ze niet eerder kunnen stoppen, maar dat na een gesprek met ons blijkt dat het wel kan. Dat zijn mooie gesprekken.”

Effect van marktbewegingen

Maken mensen al andere keuzes vanwege de hoge inflatie? Leggen ze bijvoorbeeld meer of minder extra pensioen in? Joep en Janna denken even na en schudden hun hoofd. “Wel een interessante vraag, hoe snel hebben die marktbewegingen nou effect op het handelen van mensen?”, peinst Janna. “Over het algemeen maken mensen pensioenkeuzes toch voor de lange termijn, denk ik. En persoonlijke keuzes, zoals het kopen van een huis, zijn vaak ingrijpender dan marktactualiteiten. We merken wel dat mensen zich beter realiseren dat hun financiële situatie snel kan veranderen.”

De adviseurs zijn blij te zien dat de meeste werkgevers het belang van inzicht onderkennen. Joep: “Steeds meer werkgevers maken een financieel inzichtgesprek onderdeel van het pensioenbudget. En dan niet alleen voor 60-plussers, maar ook voor twintigers die hun eerste huis willen kopen, of dertigers met een jong gezin. Iedereen heeft baat bij financieel inzicht.”

Digitale dienstverlening

De laatste jaren heeft Ecclesia grote stappen gezet in de digitale dienstverlening. Werknemers kunnen hun situatie bekijken in hun eigen portaal, gemakkelijk afspraken inplannen en werkgevers kunnen (anonieme) statistieken inzien. De Human Capital Planner (HCP) van Nationale-Nederlanden biedt ook veel relevante informatie, stellen Joep en Janna. “Vanwege de privacywetgeving is veel informatie voor ons niet beschikbaar. Maar door de HCP weten we toch hoeveel mensen bijvoorbeeld inloggen in een portaal. En welke leeftijdscategorie dat vooral doet. Heel waardevol.”

Momenteel doet Ecclesia zelf een grote opdracht voor Nationale-Nederlanden. Janna: “We hebben speciaal voor de medewerkers een apart contentplatform gemaakt. Daar kunnen ze bijvoorbeeld lezen hoe collega’s het financiële inzichtgesprek hebben ervaren. Ook minder positieve reacties komen daarop te staan, daar willen we transparant in zijn.”

Hebben Janna en Joep tot slot nog een tip voor andere adviseurs? “Vraag door. Waar zit de echte behoefte van de werkgever en de werknemers? En bied ze dan geen dienst of product aan, maar een oplossing.”