Blik vooruit: het veranderende pensioenstelsel

Dat het pensioenstelsel de komende jaren ingrijpend verandert, staat buiten kijf. Al ligt het tijdpad nog niet helemaal vast. Maar wat gaat het nieuwe stelsel betekenen voor de praktijk van het pensioenadvies? Welke vragen leven er bij werkgevers? En hoe kan de pensioenadviseur zich voorbereiden op de toekomst? Daarover gaan Mirjam Verkerk van WTW en Tom Haaring van Nationale-Nederlanden met elkaar in gesprek.

Pensioenadviseur Mirjam Verkerk: "De toekomst van het adviesvak is nu al begonnen."

Mirjam Verkerk (41), hoofd Corporate Consulting bij WTW , vindt het onderwerp pensioen nog elke dag even boeiend. Daarom verbaast ze zich soms over de houding van werknemers. “Die staan er vaak nauwelijks bij stil hoe hun pensioen is ingericht. En dat terwijl pensioen zo’n belangrijke arbeidsvoorwaarde is!”

Tom Haaring (44), directeur Commercie Pensioen bij Nationale-Nederlanden, valt zijn gesprekspartner bij. “Binnen Nationale-Nederlanden hebben wij enorm veel data. Die stellen we graag beschikbaar voor de keuzebegeleiding van deelnemers aan pensioenregelingen. Maar het blijkt inderdaad nog niet zo makkelijk om werknemers op hun persoonlijke portaal naar hun eigen pensioenopbouw te laten kijken en ze ook keuzes te laten maken .”

Geen moetje meer

Bij de meeste werkgevers is het inmiddels een ander verhaal. Zij beseffen meer dan ooit het belang van een goede en toekomstbestendige pensioenregeling. “Heel lang zagen veel werkgevers het pensioen als een moetje”, is de ervaring van Mirjam. “Iets dat om de vijf jaar op de agenda stond. Maar nu hebben we met bedrijven écht iets te bespreken. Zeker in de huidige krappe arbeidsmarkt met een nieuwe generatie medewerkers is het voor bedrijven essentieel dat de arbeidsvoorwaarden aansluiten bij wat hun werknemers belangrijk vinden.”

De pensioenregeling gaat ook om de vraag: wat voor werkgever wil ik zijn?

Vragen van werkgevers

Rondom het nieuwe pensioenstelsel leven heel wat vragen bij werkgevers, merkt Mirjam. “Veel bedrijven hebben al een beschikbare premieregeling , maar wel vaak met een oplopende staffel. Dat kan voor nieuwe werknemers straks niet meer. En dan komen werkgevers met vragen als: hoe bepaal ik nou de pensioenpremie? Zet ik ‘m wat lager of gaan we juist hoger inzetten? En wat wordt straks het percentage voor het nabestaandenpensioen? Dat zijn keuzes die financieel impact hebben.”

Mirjam adviseert en begeleidt bedrijven niet alleen bij dit soort afwegingen, maar in het hele transitietraject. Daar zijn diverse belanghebbenden bij betrokken, zoals de afdelingen HR en Finance, maar ook de ondernemingsraad of andere werknemersvertegenwoordigingen. En uiteraard de werknemers om wie het gaat. “We starten vaak met een workshop voor HR en andere stakeholders, waarbij we de voor- en nadelen van de wijzigingen benoemen. Die veelzijdigheid maakt dit werk zo leuk. Je zit met veel verschillende partijen aan tafel.”

Rust creëren

WTW organiseert ook informatiesessies voor de werknemers van haar corporate klanten. Dat gebeurt regelmatig samen met Nationale-Nederlanden. Aan die informatievoorziening is momenteel veel behoefte. Want het sentiment rondom het nieuwe pensioenstelsel is niet bij iedereen even positief, weet Tom. “Veel werkgevers horen van hun werknemers reacties als: het pensioen zal wel minder worden en de kosten zullen wel omhoog gaan. Merk jij dat ook, Mirjam?”

“Jazeker! Vaak denken werknemers dat alles anders gaat worden”, vertelt Mirjam. “Mensen die vlak voor hun pensioen staan, vragen soms: ben ik nu straks al m’n opgebouwde aanspraken kwijt? Dat is natuurlijk niet zo. Het geeft zoveel rust als je dat vertelt, en ze ook wijst op de mogelijkheid meer inzicht te krijgen in je eigen pensioenopbouw via bijvoorbeeld mijnpensioenoverzicht.nl .”

Persoonlijker pensioen

Voor welke koers de werkgever, in samenspraak met zijn adviseur, ook kiest, één ding is duidelijk: het pensioen wordt persoonlijker. Voor de werknemer wordt het straks gemakkelijker de eigen financiële toekomst te beïnvloeden.

Maar meer keuzevrijheid voor de werknemer betekent niet dat de rol van de werkgever naar de achtergrond verdwijnt. Het tegendeel is het geval, benadrukken Mirjam en Tom eensgezind, zeker in de aanloopfase naar de verandering van het pensioenstelsel. Daarin besluit de werkgever hoe de pensioenregeling eruit gaat zien, samen met adviseur, ondernemingsraad, vakbond en/of andere werknemersvertegenwoordigingen.

Risicobereidheid

Belangrijk is om de regeling af te stemmen op de risicobereidheid van het personeel, vindt Mirjam. “Welk beleggingsbeleid past bij je werknemers? Hoeveel risico willen mensen lopen? Steeds vaker doen we een risicopreferentieonderzoek bij een werkgever om een beter beeld te krijgen.”

Maar hoe bepaal je het uiteindelijke keuzemenu? “Te veel keuze op pensioengebied is niet goed”, stelt Tom. Ter illustratie pakt hij er de doos met thee bij die tijdens het gesprek op tafel staat. “Je wilt als theedrinker wel kunnen kiezen. Maar op twintig verschillende varianten zit niemand te wachten. Want dan zie je door de bomen het bos niet meer.”

Tom gebruikt graag het begrip ‘gepercipieerd maatwerk’. “De pensioenregeling moet er snel en tegen lage kosten komen. Maar het moet ook laagdrempelig zijn, en de werknemer moet zich er wel in herkennen. Het is de uitdaging dat te combineren.”

Belangrijk is ook de verschillende leeftijdsgroepen in beweging te krijgen. Het pensioen leeft nu vooral bij oudere werknemers, terwijl het juist voor de jongere werknemers cruciaal is inzicht te krijgen in de gevolgen van hun keuzes. Mirjam: “Als je carrière net begint, komen er allerlei belangrijke beslissingen op je af. Zowel in werk als privé. Als je een huis wilt kopen, kun je elke euro extra gebruiken. Dan lijkt het misschien aantrekkelijk minder te investeren in je pensioenregeling. Maar op langere termijn is dat niet verstandig.”

Tijdens het wachten op de trein

Toch is en blijft het lastig om werknemers te activeren, weet Tom. “Wij zien dat het overgrote deel van de werknemers zelden of nooit online gaat om hun lifecycle aan te passen. Heb jij daar als adviseur suggesties voor, Mirjam?”

“Ik denk dat innovaties kunnen helpen het pensioen meer onder de aandacht te brengen”, antwoordt Mirjam. Zij ziet een toekomst voor zich waarin de werknemer tijdens het wachten op de trein de app opent. En dan meteen ziet wat de prognose van het pensioeninkomen is en het verwachte effect als hij of zij iets bijstort. “De ervaring van werknemers moet hetzelfde zijn als bij andere zaken in het dagelijks leven die ze via de app regelen. Zo toegankelijk en laagdrempelig moet het worden.”

Als adviseurs bouwen we steeds meer mee aan de strategie van de organisatie.

De toekomst van het adviesvak

Daarmee komt het gesprek als vanzelf op de toekomst van het adviesvak. Die is volgens Mirjam nu al begonnen. Want zij ziet hoe de accenten in het vak verschuiven. “Zaken als accounting en actuariële gelijkwaardigheid zijn voor de meeste werkgevers steeds minder belangrijk. Communicatie en individuele begeleiding komen meer op de voorgrond, en dat geldt ook voor governance.”

De trends zetten zich in de hele sector door, voorspelt Tom. “De harde, cijfermatige kant van ons werk wordt minder prominent. De dienstverlening rondom pensioenen zal steeds meer gaan om het vertalen van informatie naar beleid, het monitoren van beleggingen en natuurlijk communicatie. Dat vraagt andere vaardigheden. Zowel van de adviseur als van de pensioenuitvoerder.”

Steeds leuker en interessanter

Aan werk is er voor die adviseur nu en morgen geen gebrek. Want het onderwerp pensioen wordt in toenemende mate onderdeel van de bedrijfsvoering. Dat ervaart Mirjam ook in haar gesprekken met werkgevers. “Als adviseurs bouwen we steeds meer mee aan de bredere arbeidsvoorwaardelijke strategie van de organisatie. Het adviesvak wordt er alleen maar interessanter en leuker door.”

---